هفته نامه عصر ارتباط - سمیه مهدوی: تحقیقات نشان می دهد نحوه زندگی دنیای مدرن تاثیر مستقیمی بر جسم انسان می گذارد. سیر تغییراتی که انسان اولیه را به شکل امروزی درآورده وابستگی زیادی به شرایط زندگی او در هر برهه از زمان داشته است.

همان قدر که استفاده از ابزار اولیه بر بدن انسان تاثیر گذاشته، ابزار هوشمند نیز آرام آرام تغییراتی را در جسم انسان ایجاد می کنند. برای مثال زمانی بشر برای جویدن شکار و خوراکی های سخت به 34 دندان احتیاج داشت اما رفته رفته و با کشف آتش و تغییر در نوع خوراکی ها، این تعداد به 32 دندان رسید و با تکامل مغز، فک انسان به گونه ای تغییر یافت که حتی فضای کافی برای 32 دندان نیز در دهان وجود ندارد، چرا که استفاده از ابزار بر عملکرد مغز تاثیر می گذارد و آن را به گرفتن تصمیمات متناسب با شرایط اطراف وا می دارد.

 اگر استفاده از ابزار ابتدایی توانسته شکل سر، بدن و دستان انسان را تغییر دهد ابزار هوشمند نیز می توانند چنین تغییراتی در انسان ها ایجاد کنند. با این تفاوت که ابزار هوشمند به دلیل گستردگی استفاده با سرعت بیشتری شکل بدن انسان را دگرگون خواهندکرد.

بررسی ها حاکی از آن است که حدود پنج میلیارد نفر روی کره زمین از تلفن همراه استفاده می کنند که این میزان تا سال 2017 هفتاد درصد جمعیت جهان را در بر خواهدگرفت. در حال حاضر بالغ بر دو میلیارد نفر از جمعیت کره زمین از گوشی هوشمند استفاده می کنند که تعداد آنها روز به روز در حال افزایش است به طوری که پیش بینی شده تا پایان سال جاری میلادی، 50 درصد از کاربران گوشی همراه به استفاده از گوشی هوشمند روی آورند.

کشور ما نیز از این وضعیت مستثنی نبوده و گفته می شود بیش از 20 میلیون نفر از گوشی هوشمند استفاده می کنند. رواج استفاده از گوشی های هوشمند به حدی است که می شود حضور آن را همه جا حس کرد و این موضوع زمانی جدی تر می شود که بدانیم هر فرد ماهانه به طور متوسط سی و هفت ساعت و نیم از وقت خود را با گوشی هوشمندش می گذارند. با این میزان استفاده از یک وسیله نمی توان از نقش مهم آن در زندگی انسان ها غافل شد.

بزرگ تر شدن اندازه صفحه نمایش در گوشی های هوشمند و استقبال کاربران از این اتفاق، کمپانی ها را واداشت تا در طراحی های خود به نحوه قرارگیری گوشی در دست کاربر نیز توجه کنند. جا به جایی کلیدهای کنترل صدا و پاور، قوص دار کردن گوشه ها، ایجاد انحنا در قاب پشتی، سبک کردن گوشی ها و کاهش ضخامت آنها بخشی از تلاش کمپانی ها برای جلب رضایت مشتریان است.

اما با وجود همه این تلاش ها، هنوز مشکلاتی در این بین وجود دارد. نگهداری گوشی های بزرگ با یک دست کار آسانی نیست. این مشکل در هنگام تایپ، استفاده از اپلیکیشن ها و به خصوص بازی دو چندان می شود.

در این میان، انگشت شست بیش از سایر انگشتان به کار گرفته می شود. کم یا زیاد کردن صدای موسیقی، قفل کردن گوشی و حتی حرکت بین صفحات با استفاده از این انگشت صورت می گیرد. بنابراین در استفاده طولانی مدت از گوشی هوشمند، این انگشت بیش از سایرین در معرض آسیب قرار می گیرد.

کسانی که به تازگی گوشی قدیمی خود را با یک گوشی هوشمند با صفحه نمایش بزرگ جایگزین کرده اند ممکن است تا مدتی دردی را در بند دوم  انگشت شست خود تجربه کنند، که شدت آن بسته به میزان استفاده از گوشی هوشمند، متفاوت خواهدبود. در استفاده معمولی این درد پس از مدتی ناپدید می شود و به نظر می رسد که شست به گوشی جدید عادت کرده، اما درواقع این طور نیست.

کسانی که زمان زیادی را به کار یا بازی با گوشی اختصاص می دهند این درد را به صورت حادتری تجربه می کنند و ممکن است گرفتار بیماری به نام «انگشت ماشه ای» شوند که در آن بند انتهای انگشت دردناک می شود.

این مساله به دلیل بروز اشکال در تاندون خم کننده انگشت و یا غلاف آن روی می دهد و می تواند باعث قفل شدن انگشت و یا ایجاد محدودیت در کارکرد آن شود. بررسی ها نشان می دهد که اگر کاربران برای دستیابی به یک و یا دو کلید با سختی مواجه شوند احتمال بروز این مشکل بیشتر می شود.

تلاش کاربران برای نگهداری و استفاده از صفحه نمایش با یک دست می تواند مغز انسان را برای داشتن شست بلندتر قانع کند. بنابراین انتظار می رود که شست انسان ها در آینده بلندتر شود تا امکان دسترسی آن به جای جای صفحه نمایش افزایش یابد. اما اگر شما توفیق ملاقات نسل های آینده با شست های بلندتر را داشتید، خواهید دید که مشکل آنها به طور کامل برطرف نشده است!

چرا که تجربه ثابت کرده افرادی که شست های بلندتری دارند در استفاده از بخشی از صفحه نمایش که در کف دست قرار دارد با مشکل  مواجه خواهندشد، مثلا فشردن کلید 6،3و9 آنها را دچار مشکل می کند در حالی که با اندازه فعلی انگشت شست شاید دسترسی به کلیدهای 1،4و7 مشکل تر باشد.

تغییر شکل مچ دست و چرخش آن همراه با خم شدن سایر انگشتان در بشر آینده نیز چندان دور از ذهن نیست. اگر روش استفاده از این ابزار هوشمند تغییر نکند ممکن است انسان نیز مانند شامپانزه ها توانایی مشت  کردن دست خود را از دست بدهد. اما چاره کار در کجاست؟ آیا یافتن راهی برای جلوگیری از آسیب تن سپردن به این تغییرات ناخوشایند آسانتر نیست؟

برای به حداقل رساندن آسیب، بهتر است وقتی تصمیم قطعی خود را برای خرید گوشی یا صفحه نمایش بزرگ گرفتید، اندازه صفحه نمایش خود را مشخص کنید، در این مرحله به حدس و گمان اکتفا نکنید و توجه داشته باشید که حتی تفاوت یک اینچی در اندازه صفحه نمایش ها، می تواند تاثیر زیادی در نحوه قرارگیری آن در دست بگذارد. برای تعیین اندازه مناسب صفحه نمایش، گوشی مورد نظر را با دست غالب خود در دست بگیرید و شست خود را به صورت نیم دایره ای، چیزی شبیه به عملکرد برف پاک کن ماشین روی صفحه حرکت دهید.

این تعیین کننده حداکثر فضای جولان انگشت شست در صفحه نمایش است. بنابراین اگر دامنه حرکت انگشت شست شما به قدری است که برای دسترسی به بعضی از قسمت های صفحه به زحمت می افتید بهتر است در انتخاب این سایز از صفحه نمایش تجدیدنظر کنید و یا حداقل از دو دست برای نگهداری و کار با گوشی استفاده کنید. مسلما سطح دسترسی دو برف پاک کن بیشتر از یک برف پاک کن است و با دو انگشت راحت تر می توان صفحه نمایش را پوشش داد.

ستون فقرات گرد می شوند

اما سر انسان نیز در استفاده طولانی مدت از گوشی موبایل سر ناسازگاری دارد. سر به عنوان سنگین ترین عضو بدن روی تکیه گاهی به نام گردن قرار گرفته که با ظرافت خاصی وزن آن را تحمل کرده و امکان چرخش آن را در جهات مختلف فراهم می کند. اما در زمان استفاده از موبایل سر به جلو متمایل می شود و این کار در طولانی مدت باعث بروز فشار در مهره های گردن می شود.

تحقیقات نشان می دهد که تا زمانی که سر به صورت قایم روی گردن قرار گرفته وزنی معادل 4.5 تا 5.5 کیلوگرم دارد اما اگر برای خواندن صفحه نمایش و یا بازی با موبایل سر پانزده درجه به جلو متمایل شود وزن آن به دو برابر افزایش می یابد. با شیب 30درصدی وزن سر روی گردن به 18 کیلوگرم و با شیب 60درصدی به 27 کیلوگرم می رسد. این ارقام حاکی از فشاری عظیم بر مهره های گردن است.

دانشمندان در تحقیق از افرادی که بین دو تا چهار ساعت در روز از گوشی هوشمند خود استفاده می کردند این میزان فشار را در کل سال محاسبه کرده و به این نتیجه رسیده اند که مهره های گردن این افراد در طول سال به اندازه 1400 ساعت تحت فشار هستند که به فرسودگی هرچه بیشتر آنها می انجامد.

متمایل شدن سر به سمت جلو در حین کار با موبایل، نه تنها به مهره های گردن آسیب می رساند بلکه ستون فقرات را نیز از حالت عادی خارج کرده و باعث ایجاد قوس در آن می شود. با این تغییر، گردن متمایل به جلو و پشت گرد از دیگر شاخصه های بشر آینده است.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی در حین استفاده از موبایل به جای پایین نگاه داشتن سر، بهتر است گوشی را تا مقابل صورت بالا آورده و سر به حالت قایم باقی بماند.

تمایل سر به سمت جلو در زمان طولانی باعث بروز بیماری «گردن پیامکی» می شود که با احساس درد در شانه ها، مهره های گردن و ستون فقرات همراه است. برای اجتناب از این بیماری بهتر است در فاصله های زمانی مشخص و به طور متناوب سر را بالا آورده آن را به سمت راست بچرخانید. سپس آن را به جای اولیه برگردانید و این بار آن را به سمت چپ بگردانید.

توجه به همین تمرین ساده کافی است تا از بروز بیماری و درد و از همه مهم تر از تغییر شکل مهره ها جلوگیری شود، لطفا این حرکت ساده را جدی بگیرید.

در هنگام تایپ و یا ارسال پیامک، گوشی خود را در زاویه 30 درجه قرار دهید و در هنگام خواندن آن را عمودی در دست نگاه دارید تا حتی الامکان گردن شما به تمایل شدن به سمت جلو عادت نکند.

اندازه چشم ها تغییر می کند

اما چشم ها نیز جزو اعضای آسیب پذیری هستند که به سختی می توان از آنها در مقابل صفحات نمایش محافظت کرد، نور ساطع شده از صفحات نمایش گوشی ها از نوع HEV بوده که حتی می تواند باعث بروز مشکل در بافت های چشم شود. این همان نوری است که در خورشید و لامپ های فلورسنت نیز وجود دارد اما کسی به مدت چند ساعت مداوم به آنها خیره نمی شود، خیره شدن طولانی مدت به نمایشگر گوشی باعث ایجاد نارسایی هایی در بینایی شده و بروز تاری دید و سیاهی رفتن چشم از عوارض آن است.

تحقیقات نشان می دهد افرادی که با گوشی خود بازی می کنند بیش از آنکه در خواب باشند با چشمانی باز به گوشی خود خیره شده اند. نور ساطع شده از نمایشگر و هیجان ناشی از بازی باعث می شود تا کاربر بدون آنکه بداند حالت چشمان خود را تغییر دهد. مثلا آنها را بازتر کرده و یا برای جلوگیری از ورود نور، آنها را جمع کند.

در هر دو حال این عکس العمل ها می تواند حالت چشم را تغییر دهید و بر ظاهر نسل آینده تغییراتی را به وجود آورد. اما در مورد این که تمرکز طولانی بر صفحه نمایش می تواند باعث ایجاد صدمات دایمی به چشم شود یا نه، شواهدی در دست نیست.

برای کاهش صدمات بهتر است با درنظر گرفتن فاصله 30سانیتمتری از نمایشگر از آسیب بیشتر چشم جلوگیر شود. ضمن این که در فاصله های زمانی 20 دقیقه ای، با چشم برداشتن از صفحه نمایش و خیره شدن به دوردست ها اندکی به چشم استراحت داد.

پوست، شل و چروک می شود

پوست نیز به عنوان بزرگترین عضو بدن از تاثیرات منفی نمایشگرها در امان نیست. برخی تحقیقات در ده سال گذشته نشان می دهد اشعه های ساطع شده از نمایشگرها بر پوست انسان تاثیر گذاشته و آن را مستعد افتادگی زودهنگام کرده اند. در حالت عادی افتادگی و چین و چروک پوست در اواخر میانسالی اتفاق می افتد اما در 10 سال گذشته این روند تغییر کرده و با گسترش استفاده از دستگاه های هوشمند دامنگیر جوانان نیز شده است.

 اشعه های ناشی از نمایشگرها، باعث ایجاد چین و چروک در گردن نیز افزایش می یابد. کاهش زمان استفاده از صفحه نمایش و همچنین استفاده از صفحه نمایش و همچنین استفاده از کرم های ضدآفتاب تنها راه حل های مقابله با این مشکلات هستند.

تغییر شکل دست و انگشتان، خم شدن گردن و متمایل شدن آن به سمت جلو، تغییر حالت و ضعیفی چشم ها و در نهایت ایجاد لک و چین و چروک در پوست، تنها بخشی از مشکلاتی است که به دلیل عدم استفاده صحیح از گوشی های هوشمند، افراد زیادی را گرفتار خود کرده است.

حال باید دید کدام یک با سرعت بیشتری پیش می روند، تغییر شکل بدن و یا پیشرفت کمپانی ها در تولید گوشی های مناسب برای کاربران! آنچه مسلم است استفاده از گوشی های هوشمند و نیاز اعتیادگونه به آنها منتظر تکنولوژی برای اصلاح این کاستی ها نخواهد ماند. بنابراین بهترین راه اطلاع رسانی و اصلاح روش استفاده از گوشی های هوشمند امروزی است تا علاوه بر کاهش آسیب های جسمی، عوارض روانی آن نیز کنترل شود.